Η δυσλεξία αποτελεί υποκατηγορία των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών. Στα εκατό περίπου χρόνια από την ”ανακάλυψη” της δυσλεξίας έχουν χρησιμοποιηθεί πολλοί ορισμοί, για να τη περιγράψουν. ”σύμφυτη αμβλυωπία συμβόλων”, ”σύμφυτη αλεξία”, ”σύμφυτη λεξική τύφλωση”, ”ειδική αναγνωστική επιβράδυνση”. Στη δυσλεξία γίνεται διαφοροποίηση μεταξύ οπτικού κι ακουστικού τύπου. Στον οπτικό τύπο, παρατηρείται σύγχυση γραμμάτων με οπτική ομοιότητα, δυσκολία στην ολική εξέταση λέξεων, αδυναμία συγκράτησης της οπτικής εικόνας στη μνήμη. Στον ακουστικό τύπο, παρατηρείται δυσκολία ανάλυσης λέξεων σε συλλαβές.
Αιτιολογία
Παρόλο που η αιτιολογία των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών, όπως η δυσλεξία, φαίνεται να είναι οργανική, οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται, για την αντιμετώπισή τους, βασίζονται σε εκπαιδευτικές και ψυχοκοινωνικές μεθόδους. Δεν μπορούμε να πετύχουμε πλήρη αποκατάσταση, γιατί το οργανικό υπόστρωμα συνεχίζει να υπάρχει. Γι’αυτό είναι ορθότερο αντί για τον όρο ”θεραπεία”, να χρησιμοποιούμε τον όρο ”θεραπευτική παρέμβαση”.
Οφέλη Μοντεσσοριανής μεθόδου
Έρχοντας σε επαφή με την μοντεσσοριανή μέθοδο, παρατηρεί κανείς τα μοναδικά οφέλη που μπορεί να προσδώσει σε ένα παιδί που αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες, όπως η δυσλεξία. Ένα βασικό συστατικό, που χρησιμοποιούν οι δάσκαλοι σε μοντεσσοριανά σχολεία, είναι η παρατήρηση, η προσεκτική παρατήρηση των παιδιών σε κάθε επίπεδο. Βάσει της θεωρίας και της παρατήρησης είναι σε θέση να εξετάσουν διαφορετικές προσεγγίσεις μαθητών και να σχεδιάσουν στρατηγικές με βάση τις γνώσεις τους και τις διαφορετικές και συνάμα ξεχωριστές ικανότητες των μαθητών. Οι δάσκαλοι, μαθαίνουν για τη φύση του παιδιού, για τις ευαίσθητες περιόδους της ζωής τους, για τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά τους.
Ανάγκες μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες, πώς ευνοούνται στο μοντεσσοριανό περιβάλλον;
Τα παιδιά, που παρουσιάζουν δυσλεξία, χρειάζονται διαδοχική, πολυαισθητηριακή και ρητή εμπειρία με τους ήχους και τα σύμβολα της γλώσσας τους. Σημαντικές είναι οι δραστηριότητες, που ενθαρρύνουν την επίγνωση των ήχων και τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου. Σε αντίθεση με ένα συμβατικό νηπιαγωγείο, σε ένα μοντεσσοριανό νηπιαγωγείο, δίνονται στο παιδί τρία έως τέσσερα χρόνια τακτικών γλωσσικών δραστηριοτήτων, αντί για ένα ή δύο χρόνια. Αυτή η περαιτέρω επανάληψη, μπορεί να προσφέρει μεγάλη διαφορά στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας μαθητής με δυσλεξία. Το παιδί χρειάζεται εμπειρία, η μοντεσσοριανή μέθοδος την προωθεί σε κάθε επίπεδο. Για παράδειγμα, ένα παιδί για να μάθει να διαχωρίζει σε συλλαβές τις λέξεις, μπορεί σε κάθε συλλαβή να χειροκροτά, το βοηθά να χειριστεί τους ήχους, ακούγοντας τους. Οι αίθουσες μοντεσσόρι υποδέχονται μικρό αριθμό μαθητών. Η φωνητική επίγνωση των παιδιών με δυσλεξία, είναι πιο αποτελεσματική σε τέτοια περιβάλλοντα από ομαδικά ή ατομικά.
Ένα παιδί με δυσλεξία, χρειάζεται ορισμένες ”ανέσεις” ώστε να επιτύχει τους στόχους του. Ένας ήσυχος ατομικός χώρος εργασίας, επιπλέον χρόνος για την διεκπεραίωση μιας εργασίας, εναλλακτικές μεθόδους επίδειξης της γνώσης, διαρκής επανάληψη, υποστήριξη στην οργάνωση των καθηκόντων μέσα σ’ένα πλαίσιο ελεύθερης επιλογής του κάθε παιδιού, όλα όσα παρέχονται στο εκπαιδευτικό μοντεσσοριανό περιβάλλον. Το Μοντεσσοριανό Περιβάλλον ενθαρρύνει την ελεύθερη επιλογή. Η ελεύθερη επιλογή οδηγεί όχι απλά στην απομνημόνευση της πληροφορίας αλλά στην κατάκτηση ουσιαστικής γνώσης. την ανεξαρτησία (στην κίνηση, λόγο, σκέψη και δράση) όπως και την υπευθυνότητα. Και αυτή είναι μια βασική διαφορά με την επίσημη εκπαίδευση σε κάθε βαθμίδα.
Πώς ένας εκπαιδευμένος στη μέθοδο Μοντεσσόρι, επιδρά στην άνθιση των δυνατοτήτων του παιδιού;
Ένας ενήλικας εκπαιδευμένος στη μέθοδο Μοντεσσόρι έχει τη δυνατότητα να παρατηρεί το παιδί. Του παρέχει αυτό που χρειάζεται για την επιτυχία. Όχι μόνο στη γλώσσα αλλά και στην άνθιση όλων των ανθρώπινων δυνατοτήτων του. Στέκεται ”σιωπηλά” δίπλα στον κάθε μαθητή, δεν εμπλέκεται άμεσα στην προσπάθεια διεκπεραίωσης των εργασιών του. Δεν επιδοκιμάζει, ούτε αποδοκιμάζει τις προσπάθειες του. Σέβεται την οποιαδήποτε προσπάθεια, κάθε προσπάθεια μετά από πολλές επαναλήψεις, φέρει ένα όμορφο αποτέλεσμα. Να σεβόμαστε τις ανάγκες, τους ρυθμούς και τα θέλω του παιδιού. Έτσι θα μάθει κι αυτό να σέβεται και να αγαπά τον εαυτό του. Κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και χρειάζεται έναν ξεχωριστό τρόπο προσέγγισης για την κατάκτηση της γνώσης. Σ’ένα μοντεσσοριανό περιβάλλον τόσο ξεχωριστό όχι απλά ανθίζουν, αλλά αναπτύσσονται οι ξεχωριστές δυνατότητες των παιδιών.
