Όπως μαθαίνουμε κατά τη διάρκεια του μαθήματος της έκθεσης στο σχολείο, μια έκθεση, αποτελείται από παραγράφους. Χωρίς τις παραγράφους δεν θα υπήρχε καμία συνοχή στο κείμενό μας. Για να αναπτύξουμε σωστά κάθε παράγραφο και να περιλαμβάνει τα στοιχεία που χρειάζονται, πρέπει να αναπτύσσεται με έναν τρόπο ή με έναν συνδυασμό τρόπων. Οι τρόποι ανάπτυξης παραγράφου είναι αυτοί που βοηθούν το κείμενό μας να έχει συνοχή κι ενότητα.
Τι είναι η παράγραφος;
Η παράγραφος είναι μια μικρογραφία του κειμένου, το οποίο αποτελείται από ένα σύνολο παραγράφων. Όπως ένα κείμενο έχει πρόλογο, κύριο μέρος και επίλογο, έτσι και η παράγραφος έχει τη θεματική περίοδο, τις λεπτομέρειες και την κατακλείδα. Τα τρία αυτά μέρη μιας παραγράφου ονομάζονται δομικά στοιχεία ή συστατικά μέρη μιας παραγράφου.
Τα είδη των παραγράφων
Οργανικές: Οι παράγραφοι που εκφράζουν αναλυτικά σκέψεις κι αναπτύσσουν πλήρως ένα θέμα.
Λειτουργικές: Οι παράγραφοι που συνδέουν τις οργανικές παραγράφους μεταξύ τους.
Κάθε παράγραφος, πρέπει να διαθέτει ενότητα κι αλληλουχία. Η ενότητα μιας παραγράφου αφορά την νοηματική συνάφεια των λεπτομερειών προς τη θεματική περίοδο, χωρίς φλυαρίες. Η αλληλουχία επιτρέπει μέσα στην παράγραφό μας να υπάρχει ροή και λογική εξέλιξη του λόγου.
Σημαντικές συμβουλές:
Στην αρχή της παραγράφου, γράφουμε το θέμα. Χρησιμοποιούμε συνδετικές λέξεις, ώστε να συνδέουμε ομαλά τις προτάσεις μας. Πάντα στην αρχή της παραγράφου, αφήνουμε ένα μικρό διάστημα – περιθώριο.
Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου
Παραδείγματα
Στη θεματική πρόταση, διατυπώνουμε το θέμα. Στις λεπτομέρειες, παραθέτουμε παραδείγματα, που συμβάλλουν στην κατανόηση του περιεχομένου της θεματικής πρότασης. Στην κατακλείδα, διατυπώνουμε το συμπέρασμα.
Τα παραδείγματα αντλούνται από την καθημερινή ζωή , την προσωπική εμπειρία. Είναι είτε πραγματικά είτε επινοημένα.
Λέξεις κλειδιά, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν: Λόγου χάρη, για παράδειγμα, όπως, παραδείγματος χάρη, π.χ., λ.χ.
Αιτιολόγηση
Στη θεματική πρόταση, διατυπώνουμε το θέμα, προκύπτοντας το ερώτημα γιατί. Στις λεπτομέρειες παραθέτουμε επιχειρήματα που αιτιολογούν τη θεματική πρόταση. Στην κατακλείδα, διατυπώνουμε το συμπέρασμα.
Λέξεις κλειδιά, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν: επειδή, γιατί, διότι, καθώς, η αιτία, η εξήγηση, ο λόγος, εφόσον, αφού.
Ορισμός
Με τον ορισμό παραθέτουμε τα βασικά γνωρίσματα μιας έννοιας.
Στον ορισμό έχουμε τα παρακάτω συστατικά στοιχεία:
Οριστέα έννοια: Η έννοια που ορίζεται. Το γένος: Η ευρύτερη έννοια, στην οποία ανήκει η οριστέα έννοια. Η ειδοποιός διαφορά: Το γνώρισμα της οριστέας έννοιας, που την διαφοροποιεί από τα υπόλοιπα του γένους της.
Λέξεις κλειδιά, που μας βοηθούν να εντοπίσουμε αυτό τον τρόπο ανάπτυξης παραγράφου: ορισμός, ορίζω, εννοώ, σημαίνω, αυτό σημαίνει, με τον όρο.
Αίτιο – Αποτέλεσμα
Στη θεματική πρόταση, διατυπώνουμε το φαινόμενο προς αιτιολόγηση (αιτιατό). Στις λεπτομέρειες αναλύεται το αίτιο ή τα αίτια. Στην κατακλείδα, διατυπώνεται το συμπέρασμα.
Λέξεις κλειδιά, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν: λόγω, για τον λόγο αυτό, απόρροια είναι, εξαιτίας, με αποτέλεσμα, χάρη σε αυτό, με αποτέλεσμα.
Διαίρεση
Στη διαίρεση έχουμε τα παρακάτω συστατικά στοιχεία:
Διαιρετέα έννοια: Η έννοια που πρέπει να διαιρεθεί. Διαιρετική βάση: Τα κριτήρια με τα οποία γίνεται η διαίρεση.
Λέξεις κλειδιά, που μας βοηθούν να εντοπίσουμε αυτόν τον τρόπο ανάπτυξης παραγράφου: Διακρίνουμε, είδη, πρώτον – δεύτερον, το ένα – το άλλο, στη μια περίπτωση – στην άλλη, χωρίζουμε.
Σύγκριση – Αντίθεση
Στη θεματική πρόταση, γίνεται αναφορά των δύο συγκρινόμενων μελών. Στις λεπτομέρειες, μέσω αντιθετικών ζευγών, παρουσιάζονται τα γνωρίσματα των αντιθετικών συγκρινόμενων μελών. Στην κατακλείδα, διατυπώνεται το συμπέρασμα.
Λέξεις κλειδιά, για να εντοπίσουμε αυτόν τον τρόπο ανάπτυξης παραγράφου: Όμως, ενώ, αντίθετα, από τη μια – από την άλλη, αλλά, ωστόσο, εντούτοις, παρόλο που, αν και.
Αναλογία
Η αναλογία, αποτελεί σύγκριση μεταξύ αντικειμένων, φαινομένων, καταστάσεων.
Στη θεματική πρόταση, γίνεται αναφορά του περιγραφόμενου αντικειμένου και του αναλογούντος στοιχείου. Στις λεπτομέρειες, παρουσιάζονται τα στοιχεία των παραπάνω. Στην κατακλείδα, διατυπώνεται το συμπέρασμα.
Λέξεις κλειδιά, για να εντοπίσουμε αυτόν τον τρόπο ανάπτυξης παραγράφου: Όπως έτσι…, σαν, μοιάζω, παρομοιάζω, αναλογικά, τόσο… όσο, παραλληλίζω, το ίδιο συμβαίνει.
Συνδυασμός μεθόδων
οι συντάκτες στην ανάπτυξη των παραγράφων χρησιμοποιούν συνδυασμό δύο ή περισσοτέρων τρόπων . Σε αυτή την περίπτωση, θα δηλώσουμε αναλυτικά και με συγκεκριμένες αναφορές τους τρόπους που ο συντάκτης συνταιριάζει.
Να βρεθεί ο τρόπος με τον οποίο αναπτύσσονται οι παρακάτω παράγραφοι
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η τηλεργασία μπορεί να οριστεί ως η μορφή εργασίας που εκτελείται από ένα άτομο κυρίως ή σε ένα σημαντικό μέρος της, σε τοποθεσίες εκτός του παραδοσιακού εργασιακού χώρου, για έναν εργοδότη ή πελάτη, και η οποία περιλαμβάνει τη χρήση των τηλεπικοινωνιών και προηγμένων τεχνολογιών πληροφόρησης ως ένα ουσιαστικό και κεντρικό χαρακτηριστικό της εργασίας. Οι δύο βασικοί τρόποι τηλεργασίας είναι είτε κάποιος να είναι υπάλληλος σε έναν εργοδότη είτε ελεύθερος επαγγελματίας. Στην πρώτη περίπτωση, ο εργαζόμενος είναι μόνιμα συνδεδεμένος με το δίκτυο των εργοδοτών, η εργασιακή του ζωή είναι πολύ περισσότερο ελεγχόμενη μέσω της τεχνολογίας και έχει πολύ λιγότερη ευελιξία ως προς τον τρόπο που θα οργανώσει τον εργάσιμο χρόνο του. Στη δεύτερη περίπτωση, ο εργαζόμενος είναι πολύ περισσότερο ελεύθερος να καθορίσει τον ρυθμό εργασίας του εκτελώντας την εργασία του στον προσωπικό του υπολογιστή και συνδεόμενος μόνο, όταν είναι απαραίτητο, με το δίκτυο της επιχείρησης, το οποίο μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλά επαγγέλματα.
(ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2001 – Β’ ΛΥΚΕΙΟΥ)
Απάντηση: Η παράγραφος αναπτύσσεται με συνδυασμό μεθόδων. Πιο συγκεκριμένα,
- με ορισμό (Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση … χαρακτηριστικό της εργασίας) και
- με διαίρεση (Οι δύο βασικοί τρόποι τηλεργασίας …)
Αξιοπρόσεχτη η παρατήρηση. Δεν αληθεύει όμως στη δική μας εποχή. Γιατί σήμερα και τα παιδιά είναι πολύ διαφορετικά από άλλοτε και ο αέρας, το «κλίμα» του σχολείου έχει αλλάξει. Παλαιότερα ο μαθητής περίμενε να φωτιστεί αποκλειστικά και μόνο από το Δάσκαλό του. Σήμερα οι πηγές των πληροφοριών έχουν πολλαπλασιαστεί σε βαθμό εκπληκτικό και οι κρουνοί τους (η εφημερίδα, το περιοδικό, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση) ρέουν μέσα στο σπίτι. Μπορεί λοιπόν ο μαθητής, ανάλογα με τη δύναμη και την όρεξή του, να προμηθεύεται ελεύθερα και απεριόριστα «ειδήσεις» από όλες τις περιοχές της ανθρώπινης περιέργειας: ιστορικές, γεωγραφικές, βιολογικές, ανθρωπολογικές, φυσικής, χημείας, κοσμογραφίας, ηλεκτρολογίας, κάθε λογής «τεχνικής».
(ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2004 – Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ)
Απάντηση: Η παράγραφος αναπτύσσεται με παραδείγματα.
Ένα χάσμα χωρίζει το Σωκράτη από τους σοφιστές. Ο Σωκράτης ζητήσει τη μία και καθολική έννοια, τη μία και καθολική αλήθεια, ενώ οι σοφιστές υποστήριζαν τις πολλές γνώμες για το ίδιο πράγμα. Επίσης και στον τρόπο της ζωής υπάρχει ριζική αντίθεση μεταξύ σοφιστών και Σωκράτη. Οι σοφιστές ήταν έμποροι γνώσεων, ενώ ο Σωκράτης υπήρξε ένας άμισθος δάσκαλος και ερευνητής της αλήθειας. Το μόνο κοινό μεταξύ των σοφιστών και του Σωκράτη ήταν ότι κι αυτός κι εκείνοι διαπίστωσαν ότι η παραδεδομένη μόρφωση και παιδεία δεν ήταν αρκετή για την εποχή τους.
Απάντηση: Η παράγραφος αναπτύσσεται με τη μέθοδο σύγκρισης – αντίθεσης.
Βρείτε σήμερα τη δική σας φιλόλογο μέσα από τη Nannuka και μάθετε τα πάντα γύρω από το μάθημα της έκθεσης. Τα ιδιαίτερα μαθήματα, δεν ήταν ποτέ πιο εύκολα, όσο τώρα με τη βοήθεια της Nannuka.
