από την Ιωάννα Κ., Κλινικό Ψυχολόγο, Παιδοψυχολόγο
Η συζήτηση για το διαζύγιο στο παιδί είναι δύσκολη. Πρέπει να του μιλήσετε με απλή, ειλικρινή γλώσσα και κοινό μέτωπο με τον/την πρώην σύζυγο. Πείτε στο παιδί καθαρά ότι δεν φταίει. Κρατάτε σταθερή την καθημερινή ρουτίνα και δίνετε συναισθηματική υποστήριξη. Ζητάτε ειδική συμβουλευτική.
Γιατί είναι δύσκολο να μιλήσουμε για το διαζύγιο στο παιδί;
Οι σύζυγοι παίρνουν την απόφαση για διαζύγιο συνήθως μετά από μια επώδυνη περίοδο γεμάτη εντάσεις, καβγάδες και συνεχείς κρίσεις μέσα στην οικογένεια. Ο καθένας αντιδρά στις συζυγικές δυσκολίες ανάλογα με τον χαρακτήρα του, τις εμπειρίες του και τα βιώματα των παιδικών του χρόνων. Οι συνθήκες δεν είναι εύκολες για κανέναν και κανείς δεν βγαίνει ικανοποιημένος από ένα διαζύγιο. Το διαζύγιο σημαίνει αποτυχία και για τους δύο συζύγους καθώς και για τον κοινό σκοπό με τον οποίο ξεκίνησαν, τη δημιουργία μιας ευτυχισμένης οικογένειας.
Μελέτες δείχνουν ότι δεν είναι το ίδιο το διαζύγιο που δημιουργεί προβλήματα, αλλά η έκθεση σε συνεχόμενη συζυγική σύγκρουση. Όταν ένα παιδί βλέπει καβγάδες, βία ή λεκτική εχθρότητα, βιώνει συναισθηματική ανασφάλεια. Όπως θα δείτε και στο σχετικό άρθρο της Nannuka “Θέλω να χωρίσω αλλά έχω παιδιά”, το κλειδί είναι η προστασία του παιδιού από το ψυχολογικό φορτίο.
Παιδιά που βιώνουν ήσυχους χωρισμούς έχουν λιγότερα ψυχολογικά προβλήματα από παιδιά που ζουν σε σπίτια με συνεχείς συγκρούσεις.
Όμως το πραγματικά δύσκολο σημείο είναι η επικοινωνία με το παιδί. Πώς εξηγείς ότι η οικογένεια αλλάζει μορφή, χωρίς να πληγώσεις; Πώς μετατρέπεις μια τραυματική συνθήκη σε μια νέα αρχή;
Τι προκαλεί το διαζύγιο στο παιδί;
Όσον αφορά το παιδί, το διαζύγιο προκαλεί ιδιαίτερα σημαντικές αλλαγές στη ζωή του. Το αν αυτές οι αλλαγές θα δημιουργήσουν προβλήματα έχει να κάνει τόσο με την ιδιοσυγκρασία που έχει το παιδί όσο και με τον τρόπο με που οι γονείς λειτουργούν την κατάσταση.
Τα τελευταία χρόνια, επιστημονικές μελέτες έχουν μετατοπίσει το ενδιαφέρον από το ίδιο το διαζύγιο στη συζυγική σύγκρουση, καθώς η ερευνητική βιβλιογραφία δείχνει ότι η ένταση, η βία και οι συνεχείς καβγάδες έχουν πολύ πιο αρνητική επίδραση στην ψυχική υγεία των παιδιών. Όπως βλέπουμε στη μελέτη των Kelly & Emery (2003), τα παιδιά ενοχλεί περισσότερο η χρόνια σύγκρουση των γονιών παρά το διαζύγιο. Αντίστοιχα, σύμφωνα με την American Psychological Association (APA), η συνεχής σύγκρουση που έχουν οι γονείς μεταξύ του δημιουργεί στα παιδιά αυξημένο άγχος, δυσκολίες στη συγκέντρωση και διαταραχές συμπεριφοράς στα παιδιά.
Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα των Amato & Afifi (2006), τα παιδιά συχνά εμφανίζουν λιγότερα ψυχολογικά προβλήματα όταν μεγαλώνουν σε χωρισμένες οικογένειες με ήρεμες σχέσεις, συγκριτικά με παιδιά που μεγαλώνουν σε οικογένειες όπου οι γονείς είναι ακόμα μαζί, αλλά σε συνεχή σύγκρουση.
Στην πράξη, το παιδί αρχίζει να εμφανίζει σοβαρά ψυχολογικά συμπτώματα κυρίως όταν ζει μέσα στην ένταση, παρακολουθεί σκηνές λεκτικής ή σωματικής εχθρότητας ανάμεσα σε δύο ανθρώπους που αγαπά και νιώθει ότι πρέπει να επιλέξει “πλευρά”, φορτώνοντας σε αυτόν ένα βάρος που δεν του ανήκει.
Συμβουλευτική γονέων
Η συμβουλευτική γονέων αποτελεί μια προληπτική παρέμβαση που έχει στόχο να περιορίσει στο μέτρο του δυνατού τις συνέπειες του διαζυγίου στο παιδί. Το πρώτο ερώτημα που συνήθως υπάρχει είναι σχετικό με την ανακοίνωση του διαζυγίου. Οι εξηγήσεις που θα δώσετε στο παιδί θα πρέπει να είναι όσο το δυνατό πιο κοντά στην αλήθεια. Καλό είναι να τονιστεί ότι πρόκειται για μια κοινή απόφαση που αφορά μόνο τους γονείς.
Τα παιδιά, ιδίως μικρότερης ηλικίας, έχουν την τάση να ερμηνεύουν τα πάντα με επίκεντρο τον εαυτό τους. Έτσι συχνά βιώνουν το διαζύγιο σαν εγκατάλειψη, απόρριψη ή πιστεύουν ότι είναι κακά παιδιά και γι’ αυτό ο γονέας που έφυγε δεν τα αγαπά. Ο χωρισμένος γονιός πρέπει να μην ξεχνά ότι η εκδήλωση οποιασδήποτε μορφής εχθρότητας και η εκτόξευση κατηγοριών προς τον πρώην σύζυγο τρομάζουν και στεναχωρούν το παιδί.
Πώς να κάνετε τη συζήτηση για το διαζύγιο
Πότε είναι η σωστή στιγμή;
Η καλύτερη στιγμή για τη συζήτηση είναι λίγο πριν αλλάξει πρακτικά κάτι στη ζωή του παιδιού. Όχι πολύ νωρίς, για να μη ζει σε ανασφάλεια, αλλά ούτε και όταν τα πάντα έχουν ήδη αλλάξει.
Ποιος πρέπει να μιλήσει;
Ιδανικά και οι δύο γονείς μαζί. Ένα κοινό μήνυμα δείχνει ενότητα και ηρεμία. Αυτό βοηθά το παιδί να καταλάβει πως, παρότι οι γονείς παίρνουν διαζύγιο, παραμένουν και οι δύο κοντά του.
Τι πρέπει να πείτε;
Αλήθεια με απλά και κατανοητά λόγια
Έμφαση στην αθωότητα και μη ευθύνη του παιδιού
Καθησυχασμός για τη συνέχεια της επαφής με και τους δύο γονείς
Διαβεβαίωση για την αγάπη και τη σταθερή παρουσία και των δύο
Λάθη που πρέπει να αποφύγετε;
Να ενοχοποιείτε τον άλλον γονέα μπροστά στο παιδί
Να κλαίτε ή να ξεσπάτε κατά τη διάρκεια της συζήτησης
Να δίνετε υποσχέσεις που δεν μπορείτε να τηρήσετε
Να αλλάζετε γνώμη ή στάση καθημερινά
- Σύμφωνα με το άρθρο “Θα παίξουμε μαμά;”, τα παιδιά αντιλαμβάνονται τα πάντα. Δεν χρειάζονται “τέλειους γονείς”, αλλά σταθερούς ενήλικες που δείχνουν συνέπεια.
Επαφή γονέα – παιδιού
Η συχνή και συνεπής επαφή με τον γονέα που φεύγει παραμένει κρίσιμη. Όταν ο γονέας αθετεί τις επισκέψεις, το παιδί επιβεβαιώνει τον φόβο ότι τον εγκαταλείπουν και μένει την απογοήτευση.
Στην καθημερινότητα, πολλοί γονείς χαλαρώνουν τους κανόνες για να μην υπάρχει το άγχος. Όμως, τα παιδιά χρειάζονται σταθερά όρια και πειθαρχία για να νιώθουν ασφαλή και να διαχειρίζονται καλύτερα τις αλλαγές.
Όταν ένας γονέας ξαναφτιάχνει την ζωή του, το παιδί μπορεί να δει το νέο πρόσωπο ως απειλή. Ο γονέας χρειάζεται υπομονή και συνέπεια για να χτίσει αποδοχή, χωρίς να μειώσει τον ρόλο του άλλου γονέα.
Τελικά, το παιδί χρειάζεται αίσθηση συνέχειας. Οι δύο γονείς, παρότι δεν ζουν μαζί, πρέπει να παραμένουν παρόντες και να παίρνουν από κοινού αποφάσεις για τη ζωή του.
Ο ρόλος της ψυχολογικής υποστήριξης
Η συμβουλευτική γονέων και η παιδική ψυχολογική υποστήριξη είναι πολύτιμες.
Ένας ψυχολόγος:
Καθοδηγεί τους γονείς στο πώς να επικοινωνήσουν με το παιδί
Εντοπίζει και προλαμβάνει σημάδια άγχους ή κατάθλιψης
Υποστηρίζει το παιδί να επεξεργαστεί τα συναισθήματά του
Στη Nannuka, θα βρείτε πιστοποιημένους ψυχολόγους και ψυχοθεραπευτές για παιδιά και οικογένειες.
📖 Διαβάστε επίσης το άρθρο “Ψυχοθεραπεία και παιδί” για περισσότερες πληροφορίες.
Η σημασία της συνέχειας και της ρουτίνας
Τα παιδιά αναζητούν την σταθερότητα. Όταν όλα γύρω αλλάζουν, μένουν στη ρουτίνα σαν σε καταφύγιο.
- Κρατήστε σταθερό τον ύπνο, το φαγητό και το σχολείο.
- Μην αφήνετε τους κανόνες επειδή τα λυπάστε.
- Συμφωνείτε και βάλετε κοινά όρια και στα δύο σπίτια.
Όπως τονίζουμε και στο άρθρο “Πώς να προστατεύσουμε τα παιδιά από εικόνες καταστροφής”, τα παιδιά δεν χρειάζονται ωραιοποιήσεις, αλλά σαφές και σταθερό πλαίσιο ασφάλειας.
Επαφή και επικοινωνία με τον γονέα που φεύγει
Η συνεπής επαφή είναι ζωτικής σημασίας:
Οι επισκέψεις πρέπει να έχουν σταθερότητα και συνέπεια
Ο γονέας πρέπει να τηρεί τις υποσχέσεις για επικοινωνία
Οι δύο γονείς να συνεργάζονται για το καλό του παιδιού
Όταν ο γονέας δεν είναι παρών ή αργεί, ενισχύει τον φόβο για εγκατάλειψη. Καλύτερα λιγότερη επαφή, αλλά με αξιοπιστία, παρά πολλά λόγια χωρίς πράξεις.
Τι κάνουμε όταν ο ένας γονιός κάνει γάμο ξανά;
Το νέο πρόσωπο στη ζωή του γονέα μπορεί να εκληφθεί ως απειλή. Το παιδί νιώθει ότι:
Θα χάσει την θέση του από άλλο άτομο
Χάνει την αποκλειστικότητα
Ο γονιός του “φεύγει” οριστικά
- Η ομαλή ένταξη που έχει ένα άτομο αφορά τον σεβασμό στο παιδί και σταδιακή γνωριμία, χωρίς πίεση.
Πώς μπορεί να βοηθήσει η Nannuka;
Η Nannuka προσφέρει:
Παιδοψυχολόγους για διαχείριση συναισθημάτων και οικογενειακή υποστήριξη
Παιδαγωγούς για δημιουργική απασχόληση που ενισχύουν τη συναισθηματική ισορροπία του παιδιού
Babysitters με εμπειρία στη φροντίδα παιδιών χωρισμένων οικογενειών
Αν βιώνετε μία μεταβατική φάση, μην την περάσετε μόνοι. Μια εξειδικευμένη επαγγελματίας μπορεί να καλύψει τα κενά φροντίδας, ασφάλειας και συναισθηματικής σταθερότητας.
Συχνές ερωτήσεις γονέων
Πόσο επηρεάζει το διαζύγιο ένα παιδί 5 ετών;
Τα μικρά παιδιά βιώνουν έντονα την απώλεια, αλλά ξεπερνούν γρήγορα με σταθερή φροντίδα και ρουτίνα.
Πότε πρέπει να δω ψυχολόγο;
Αν το παιδί εμφανίσει:
Αλλαγές στη συμπεριφορά
Προβλήματα ύπνου ή όρεξης
Απόσυρση ή επιθετικότητα
Επικοινωνήστε με επαγγελματία μέσω της Nannuka.
Τι να κάνω αν το παιδί κατηγορεί εμένα;
Μην υπάρχει υπεράσπιση για εσάς. Πείτε: «Καταλαβαίνω ότι έχεις θυμώσει. Δεν φταις εσύ. Είμαστε εδώ και σε αγαπάμε».
🔚 Συμπεράσματα – Key Takeaways
Η αποφυγή κατηγοριών προς το παιδί, η σαφής ανάληψη ευθύνης από τους γονείς, η σταθερότητα στη ρουτίνα, η συνέπεια στην επικοινωνία, η αναζήτηση καθοδήγησης από ειδικό ψυχικής υγείας μέσω της Nannuka, η ηρεμία και η ειλικρίνεια στην προσέγγιση, η ενίσχυση της συναισθηματικής σταθερότητας με τη συμβολή παιδαγωγών και ψυχολόγων, η ουσιαστική παρουσία και η φροντίδα στην καθημερινότητα του παιδιού.
Δεν είστε μόνοι.
Βρείτε σήμερα τον κατάλληλο ψυχολόγο ή παιδαγωγό για δημιουργική απασχόληση με το nannuka.com και βοηθήστε το παιδί στην νέα κατάσταση.
Στη Nannuka θα βρείτε babysitters και παιδαγωγούς, πρόθυμες για υποστήριξη και να παρέχουν στα παιδιά σας την πιο αξιόπιστη φύλαξη, φροντίδα και εκπαίδευση στην ευαίσθητη αυτή φάση της οικογένειάς σας.
