Κύκλοι ύπνου ενός μωρού
Τα νεογέννητα μωρά χρειάζονται περίπου 13-16 ώρες ύπνου μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο. Ωστόσο, ο ύπνος τους σε αυτή την ηλικία είναι απρόβλεπτος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συχνές αφυπνίσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας καθώς και της νύχτας. Υπάρχει εξήγηση για τη φύση του κύκλου ύπνου του νεογέννητου. Ο ύπνος Rem γνωστός ως και ο ενεργός ύπνος συμβαίνει πρώτα στον κύκλο του ύπνου. Σε αυτό το στάδιο του κύκλου ξυπνούν ευκολότερα, κουνιούνται πολύ και κάνουν θορύβους. Περνούν περισσότερο χρόνο στον ύπνο Rem σε ποσοστό 50% έναντι των ενηλίκων που περνούν ένα 20%. Κατά τη διάρκεια του ύπνου Rem ο εγκέφαλός τους αναπτύσσεται ραγδαία. Έτσι περίπου ο μισός ύπνος βρίσκεται σε φάση Rem και γι αυτό μας φαίνεται να είναι τόσο δραστήρια όταν κοιμούνται. Πολλές φορές όταν ένα βρέφος ξυπνά μεταξύ των κύκλων ύπνου του, χρειάζεται τη βοήθειά μας για να ξανακοιμηθεί καθώς δεν έχει την ικανότητα αυτορρύθμισης. Έτσι λοιπόν, αφού ταϊστεί το μωρό, το νανουρίζουμε ώστε να αποκοιμηθεί ξανά και πιθανόν να πέσει σε ένα στάδιο βαθύ ύπνου.
Ημερήσιοι ύπνοι
Μωρά έχουν ανάγκη από αρκετό ύπνο γιατί είναι απαραίτητος τόσο για τη σωματική τους όσο και την εγκεφαλική τους ανάπτυξη. Οι ημερήσιοι ύπνοι είναι πολύ σημαντικοί για τα παιδιά και επηρεάζουν αρκετά και τον βραδινό τους ύπνο. Φυσικά το κάθε παιδί είναι διαφορετικό και ξεχωριστό και οι ώρες μπορεί να διαφέρουν από παιδί σε παιδί.
Σε γενικές γραμμές συστήνονται 10-12 ώρες βραδινού ύπνου. Και για τους ημερήσιους ενδεικτικά αναφέρονται οι παρακάτω ώρες:
- 0-2 μηνών🡪6-8 ώρες
- 3-6 μηνών🡪 3-4 ώρες
- 6-12 μηνών🡪 2-4 ώρες
Παλινδρόμηση ύπνου
Η παλινδρόμηση ύπνου είναι μια περίοδος η οποία κρατάει περίπου από 2 έως 4 εβδομάδες. Την αντιλαμβανόμαστε όταν ένα παιδί που κοιμάται καλά ξαφνικά έχει προβλήματα στον ύπνο. Για παράδειγμα δυσκολεύεται να κοιμηθεί ή ξυπνάει με γκρίνια και έχει συχνές αφυπνίσεις. Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε φτιαχτεί μια ρουτίνα ύπνου στην οποία χρειάζεται να δείξετε συνέπεια:
- Κάνετε το μωρό ένα μπάνιο πριν τον ύπνο
- Απομακρύνετε οτιδήποτε μπορεί να αποσπάσει την προσοχή
- Ταΐστε ή θηλάστε σε θέση ύπνου
- Δώστε προσοχή στα σημάδια κούρασης
Σημάδια κούρασης
Τα σημάδια κούρασης είναι σημαντικό να τα αναγνωρίζουμε ώστε να εξασφαλίσουμε έναν πιο ήρεμο ύπνο για το μωρό μας. Τέτοια είναι:
- να δείχνουν αδιαφορία για εμάς ή για κάποια παιχνίδια,
- να τρίβουν τα μάτια τους ή τα αυτιά τους,
- να χασμουριούνται και τέλος
- ένα από τα καθυστερημένα σημάδια είναι να κλαίνε για να κοιμηθούν.
Πόσες αφυπνίσεις θεωρούνται πολλές κατά τη διάρκεια της νύχτας;
Εμείς οι ενήλικες έχουμε συνηθίσει να κοιμόμαστε όλη τη νύχτα συνεχόμενα. Ιδανικά τα παιδιά τον πρώτο χρόνο ζωής ή και πιο μεγάλα ακόμη ξυπνούν 2-4 φορές τη νύχτα. Ο λόγος είναι διαφορετικός κάθε φορά π.χ μπορεί να πεινάνε, να διψάνε, να πονάνε τα δόντια τους, να είναι άρρωστα και πολλά άλλα. Κάποια μωρά θα καταφέρουν μόνα τους να συνεχίσουν τον ύπνο τους όμως κάποια άλλα μπορεί να χρειάζονται βοήθεια. Αν το μωρό ξυπνάει κάθε 2 ώρες και μετά κοιμάται κατευθείαν τότε είναι φυσιολογικό. Αν ξυπνάει και δυσκολεύεται να ξανά κοιμηθεί ή μένει ξύπνιο για αρκετή ώρα ή δεν μπορεί να κοιμηθεί παραπάνω από 30-60 λεπτά τη νύχτα και αυτό διαρκεί πάνω από 2 εβδομάδες τότε καλό είναι να δοκιμάσετε να κάνετε κάποιες αλλαγές στο ύπνο.
Δυστυχώς υπάρχουν πολλές πηγές που αναφέρουν ότι τα μωρά θα πρέπει να κοιμούνται σερί όλη τη νύχτα. Τα περισσότερα βρέφη έχουν την ανάγκη από γάλα κατά τη διάρκεια της νύχτας λόγω του μικρού μεγέθους του στομάχου τους. Καλό είναι να γνωρίζουμε ότι ακόμα και αν το μωρό ξυπνάει για να πιεί γάλα μπορείτε να καθιερώσετε υγιείς συνήθειες ύπνου από τις πρώτες ημέρες. Αυτό σημαίνει μια απλή ρουτίνα βραδινού ύπνου όσο πιο νωρίς γίνεται. Παρατηρήστε το μωρό σας δείτε τα σημάδια και καθιερώστε τη βραδινή ρουτίνα ανάλογα με το πρόγραμμα του. Προσπαθήστε το μωρό να κοιμάται τις απαραίτητες ώρες μέσα στην ημέρα και να ξεκουράζεται και να μην ξεχνάτε τους κανόνες ασφαλούς ύπνου του βρέφους:
- Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προτείνει την τοποθέτηση του βρέφους σε ύπτια θέση τον πρώτο χρόνο της ζωής του κατά τη διάρκεια του ύπνου. Έχει φανεί ότι παρουσιάζουν μικρότερα ποσοστά συνδρόμου του αιφνίδιου θανάτου των βρεφών συγκριτικά με αυτά που κοιμούνται στο πλάι και μπρούμυτα.
- Συν διαμονή τουλάχιστον για τους πρώτους 6 μήνες στο δωμάτιο των γονιών. Λέμε ναι στο Room σε sharing όχι στο Bed sharing.
- Ο σκελετός του κρεβατιού να είναι σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές ασφαλείας.
- Το στρώμα επίσης να είναι σύμφωνο με τις διεθνείς προδιαγραφές ασφαλείας θα πρέπει η επιφάνειά του να είναι σκληρή και όχι να βυθίζεται το μωρό μέσα σε αυτό.
- Το κατωσέντονο να είναι καλά εφαρμοσμένο στο στρώμα και όχι μπόλικο.
- Δεν είναι απαραίτητη η μπάντα, αυτό το προστατευτικό κάλυμμα για να μην χτυπήσουν το κεφαλάκι τους. Είναι διακοσμητική και μπορεί να καταστεί επικίνδυνη για τα μωρά (φαινόμενα ασφυξίας).
- Δεν χρειάζεται η κουβέρτα και το πανωσέντονο μπορεί να μπλεχτούν με το παιδί και να επηρεάσουν την κίνηση και την αναπνοή τους, χρησιμοποιήστε υπνόσακο.
- Δεν χρειάζεται κάποιο λούτρινο ζωάκι ή παιχνίδι μέσα στην κούνια διότι μπορεί να μπλεχτεί με το μωρό και να επηρεάσει την κίνηση του ή/και την αναπνοή του.
- Δεν χρειάζεται να κρέμεται μέσα ή πάνω από το κρεβάτι κάποια κουβέρτα ή ρούχο (για ομορφιά ή για διακόσμηση) μπορεί να πέσουν μέσα και να μπλεχτούν με το μωρό ή και να επηρεάσουν την κίνηση του αναπνοή του.
Ακολουθούμε την οδηγία: ‘’Άδεια κούνια ασφαλής κούνια’’.
Μην προσπαθείτε να κοιμίσετε το μωρό σας.
Δεν μπορείτε να πιέσετε ένα μωρό να αποκοιμηθεί. Μπορείτε όμως να ρυθμίσετε όλες τις προϋποθέσεις για να αποκοιμηθούν. Ορισμένες φορές αν κοιμούνται ή όχι θα πρέπει πρώτα αναρωτηθείτε αν το μωρό σας είναι πραγματικά κουρασμένο όταν του ζητάτε να κοιμηθεί. Ακολουθείτε αυτό που σας λέει το μωρό σας ή ακολουθείτε τυφλά τι σας λέει ένα βιβλίο με γράφημα ωρών ύπνου; Πάρτε μια βαθιά ανάσα και αρχίστε να παρακολουθείτε τα σημάδια του μωρού σας και δείτε αν αυτό βοηθάει να δείτε αλλαγή. Στη συνέχεια αναρωτηθείτε πώς αισθάνεστε εσείς για τον ύπνο. Τα μωρά είναι ιδιαίτερα οξυδερκή και θα καταλάβουν τα συναισθήματα που νιώθετε για τον ύπνο. Σας χρησιμοποιούν για να ρυθμίζονται και αυτά. Οπότε αν είστε αγχωμένοι το μωρό σας αγχώνεται, αν είστε απογοητευμένοι το μωρό σας θα είναι απογοητευμένο. Εν τέλει σκεφτείτε πόσο δυσκολευτήκατε να κοιμηθείτε την τελευταία φορά που νιώσατε άγχος και απογοήτευση. Έπειτα, παρατηρήστε αν υπάρχει κάτι που μπορεί να τα διεγείρει ή να τα κρατάει ξύπνια. Μετά το πρώτο τρίμηνο ορισμένα μωρά αποσπώνται εύκολα και χρειάζονται ένα πιο ήρεμο περιβάλλον ύπνου για να μπορούν να κοιμούνται κατά της ημέρας.
Μπορείτε να υιοθετήσετε υγιείς συνήθειες ύπνου από την πρώτη μέρα. Η εκπαίδευση ύπνου αφήνοντας ένα μωρό να κλαίει δεν είναι η μόνη μέθοδος για να κοιμηθεί ένα βρέφος. Το να βοηθήσετε το παιδί σας να κοιμηθεί μόνο του ανεξάρτητο δεν επηρεάζει την ψυχική του υγεία. Επίσης, δεν είσαι κακός γονιός επειδή έχεις ανάγκη να κοιμηθείς.
Μένουν ξύπνια τα μωρά την ημέρα από ύπνο σε ύπνο;
Είναι σημαντικό από πολύ νωρίς να μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε τα σημάδια επικοινωνίας του παιδιού μας. μας δείχνει σημάδια πότε είναι κουρασμένο και χρειάζεται να κοιμηθεί. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι κάθε παιδί είναι διαφορετικό και οι ώρες μπορεί να διαφέρουν.
- 0 έως 2 μηνών 45 λεπτά με μία ώρα
- 2-3 μηνών μία με μιάμιση ώρα.
- 3,5 έως 5 μηνών 2 ώρες.
- 5-7 μηνων δυόμισι με 3 ώρες.
- 8-10 3 μηνών 3-4 ώρες.
.
Γιατί το μωρό ξυπνάει μόλις το αφήσω στο κρεβάτι του; Γιατί δεν κοιμάται όλη τη νύχτα;
Γνωρίζουμε ότι ο εγκέφαλος των νεογνών μετά τον τοκετό αποτελεί μόλις το 25% του τελικού μεγέθους του εγκεφάλου και ολοκληρώνεται κατά τον ένατο μήνα της ζωής. Όσο πιο πολύπλοκος είναι ο εγκέφαλος τόσο πιο πολύς ύπνος Rem απαιτείται για να βοηθήσει στην ανάπτυξή του. Είναι φυσιολογικό τα μωρά να ξυπνούν τη νύχτα διότι είναι βιολογικά προγραμματισμένα αφού τόσο κρατά ο κάθε κύκλος ύπνου. Το να κοιμηθεί το παιδί όλη τη νύχτα συνεχόμενα αποτελεί μεγάλο βήμα ανάπτυξης αντίστοιχο του να μάθει να περπατάει ή αντίστοιχα να πηγαίνει στην τουαλέτα μόνο του. Από τα αναπτυξιακά αυτά στάδια περνάει ένα παιδί και χωρίς οι γονείς να κάνουν κάτι. Ωστόσο όταν ένα παιδί δεν πιέζεται και νιώθει ασφάλεια, η μετάβαση είναι ομαλότερη.
Είναι πολλά τα αίτια που κάνουν ένα παιδί να ξυπνά τη νύχτα. Πολλές φορές συντρέχουν και ιατρικοί λόγοι όπως π.χ. ωτίτιδα, κοιλιά κ.α. Καλό είναι να γνωρίζουμε ότι ο ενήλικας περνάει από ελαφρύ ύπνο σε βαθύ και πάλι πίσω σε ελαφρύ ύπνο σε περίπου 90 λεπτά. Τα μωρά περνάνε τις ίδιες φάσεις ύπνου αλλά σε 50-60 λεπτά. Έτσι έχουν μια περίοδο ελαφριού ύπνου περίπου κάθε μία ώρα ή και συχνότερα. Το εντυπωσιακό είναι πως στην περίοδο του ελαφρύ ύπνου τα μωρά είναι σε θέση να ελέγξουν εάν πεινάνε, διψάνε κρυώνουν ή απλά αν τους λείπει μια αγκαλιά. Δηλαδή, εάν τους λείπει κάτι θα ξυπνήσουν. Επομένως είναι απόλυτα φυσιολογικό και συμβάλει στην επιβίωση τους. Έτσι αν προσπαθήσουμε να κάνουμε ένα μωρό να κοιμάται πιο πολλές συνεχόμενες ώρες τότε πάμε κόντρα στην ίδια του τη φύση του.
Πως μπορεί να καθιερωθεί μια ρουτίνα ύπνου;
Είναι γεγονός ότι ο ύπνος των παιδιών προβληματίζει τους περισσότερους γονείς. Ένας σωστός και ποιοτικός ύπνος ξεκουράζει τα παιδιά και τα κρατάει σε κάποιο βαθμό ήρεμα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το κάθε παιδί είναι ξεχωριστό με διαφορετικά ερεθίσματα και βιώματα και διαφορετικό περιβάλλον. Τα παιδιά χρειάζονται τη ρουτίνα ώστε να γνωρίζουν και να μαθαίνουν τη σειρά των διαδικασιών μέσα στο 24ωρο. Έτσι, λοιπόν, μια ρουτίνα ύπνου με επανάληψη κινήσεων έως και 3 ώρες πριν το βραδινό ύπνο βοηθάει σημαντικά. Το βραδινό μπάνιο, το μασάζ, το ντύσιμο και το παραμύθι αποτελεί ιεροτελεστία για ένα παιδί δίνοντας σήμα στον εγκέφαλό του ότι έρχεται η ώρα του ύπνου. Έτσι είναι πιθανότερο να παραμείνει πιο ήρεμο. Καλό είναι να αποφεύγεται η τηλεόραση ή η οθόνη κινητού τηλεφώνου πριν τον βραδινό ύπνο. Δεν βοηθά ιδιαίτερα. Η διαδικασία ανάγνωσης παραμυθιού παρέχει ηρεμία, ασφάλεια και παρέα στο παιδί.
Ενδεικτικά μια υποτυπώδης ρουτίνα ύπνου είναι:
- Μπάνιο-πιτζάμες
- Χαμηλά φώτα και ήρεμο περιβάλλον
- Φαγητό
- Δόντια – τουαλέτα (για μεγαλύτερα παιδάκια)
- Λευκούς ήχους – παραμύθι.
- Νανούρισμα.
- Ύπνος
