Παγκόσμια ημέρα τραυλισμού – Προσέγγιση μιας λογοθεραπεύτριας (Συνέντευξη)

Η 22η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί ως η παγκόσμια ημέρα τραυλισμού. Για την ορθότερη και πιο εξειδικευμένη προσέγγιση του θέματος, ζητήσαμε την βοήθεια μιας ειδικού.  Η Φραγκουδάκη Φένια Λογοθεραπεύτρια, δραστηριοποείται στο Ρέθυμνο, απόφοιτος του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου της Κύπρου, με εκπαίδευση στην ανίχνευση, διάγνωση και αντιμετώπιση, νηπίων, παιδιών και εφήβων στη ΔΕΠΥ και εκπαιδευόμενη ως σύμβουλος ψυχικής υγείας στη Παρεμβαίνουσα μη κατευθυντικότητα (NDI), βρίσκεται εδώ, ώστε να λύσει τις απορίες μας γύρω από το θέμα του τραυλισμού.

Φένια, τι εννοούμε με τον όρο τραυλισμό, πρόκειται για μια διαταραχή που εμφανίζεται μόνο σε παιδιά ή και σε ενήλικες;

Πρόκειται για μια διαταραχή στη ροή της ομιλίας που ανάλογα με την περίπτωση διαταράσσει την ταχύτητα, το ρυθμό και την προσωδία. Ο τραυλισμός μπορεί να εμφανιστεί σε παιδιά και σε ενήλικες και μπορεί να παρουσιαστεί με διαφορετικά συμπτώματα και ένταση σε κάθε περίπτωση.
Χαρακτηρίζεται από επανάληψη λέξεων, συλλαβών, επιμηκύνσεις φθόγγων, μπλοκαρίσματα που διαταράσσουν τη φυσιολογική ροή της ομιλίας, συνοδευόμενα πολλές φορές από μυικές συσπάσεις στο πρόσωπο ή στο σώμα.

Ποια είναι τα αίτια του τραυλισμού;

Ο τραυλισμός έχει νευρολογική βάση και επηρεάζεται από κληρονομικούς παράγοντες. Ωστόσο σημαντικό ρόλο έχουν γλωσσικοί, ψυχολογικοί, περιβαλλοντικοί παράγοντες και εμφανίζεται 4 φορές συχνότερα στα αγόρια από ότι στα κορίτσια.

Ποιες παραμέτρους μπορεί να επηρεάσει πέρα από το λόγο;

Επηρεάζει διάφορες παραμέτρους όπως ψυχολογικές/ συναισθηματικές, δηλαδή την αυτοεικόνα ενός ατόμου, την αυτοπεποίθησή του και τη αντίληψη που αποκτά για την επικοινωνία. Έτσι μπορεί να δημιουργηθούν δυσκολίες στη κοινωνική και ακαδημαϊκή ζωή του ατόμου.

Πότε μπορεί να εμφανιστεί σε ένα παιδί και τι αντίκτυπο μπορεί να έχει στην ανάπτυξη του λόγου του;

Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως σε ηλικία 2-5 χρόνων και η έναρξη μπορεί να είναι σταδιακή ή απότομη. Όμως θα πρέπει να διαχωρίσουμε τη φυσιολογική δυσροή που είναι παροδική από τον εξελικτικό τραυλισμό που εμμένει και στη μετέπειτα ζωή του ατόμου. Γεγονός είναι ότι όταν ένα παιδί έχει ελλείμματα σε κάποιο τομέα της γλωσσικής του ανάπτυξη και ο λόγος του δεν είναι ιδιαίτερα εξελιγμένος, έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να συνεχίσει να τραυλίζει.

Η διάγνωση μπορεί να γίνει από το γονέα, από τον εκπαιδευτικό ή απαιτείται ιατρική γνωμάτευση;

Η διάγνωση γίνεται από το Λογοθεραπευτή μετά από αξιολόγηση. Είναι πολύ σημαντικό αν ο εκπαιδευτικός ή ο παιδίατρος,  όταν αντιληφθεί κάτι τέτοιο να παραπέμψει τους γονείς στο εκάστοτε ειδικό.

Η διάγνωση γίνεται μέσα από παιχνίδι και ποιες άλλες τεχνικές;

Στα παιδιά η αξιολόγηση γίνεται με δείγμα ομιλίας που συλλέγεται μέσω παιχνιδιού, συζήτησης, ανάγνωσης, ανάλογα με την ηλικία. Απαραίτητη είναι και η συνέντευξη με του γονείς παίρνοντας ιστορικό και διάφορες πληροφορίες για το οικογενειακό, σχολικό περιβάλλον αλλά και την ιδιοσυγκρασία του παιδιού. Χρησιμοποιούνται επίσης και διαγνωστικά εργαλεία, που μπορούν να προσδιορίσουν την ένταση και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.

Πώς αισθάνεται ένα παιδί όταν έρχεται στο γραφείο σου,

κατά τη διάρκεια της διάγνωσης, αλλά και γενικότερα στο σχολείο και στον κοινωνικό περίγυρο, επικρατεί αίσθημα φόβου και
ντροπής. Ανάλογα την ηλικία, την ιδιοσυγκρασία του παιδιού και πώς αντιμετωπίζεται αυτή η δυσκολία από τον περίγυρό του, οικογενειακό, σχολικό θα έχουμε μια αντίστοιχη στάση από το παιδί. Υπάρχουν παιδιά που ντρέπονται, βάζουν το χέρι για να καλύψουν το στόμα ή μιλούν χαμηλόφωνα,
παιδιά που έχουν άγχος και δε θέλουν να επικοινωνήσουν λεκτικά.

Η θεραπευτική προσέγγιση διαφέρει σε κάθε παιδί και από τι εξαρτάται;

Ο τραυλισμός είναι μια σύνθετη διαταραχή, πολυπαραγοντική που απαιτεί εξατομίκευση στη θεραπεία με βάση την ηλικία, το είδος και την ένταση των συμπτωμάτων, την ιδιοσυγκρασία του ατόμου αλλά και τις δυσκολίες που μπορεί να συναντά σε οικογενειακό, κοινωνικό και σχολικό πλαίσιο.

Ορισμένες τεχνικές που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της θεραπευτικής μεθόδου;

Ανάλογα με την περίπτωση και πάλι χρησιμοποιούνται έμμεσες παρεμβάσεις όπως συμβουλευτική σε γονείς και εκπαιδευτικούς, αλλά και τεχνικές, όπως αργή ομιλία, ήπια έναρξη φώνησης, ελάχιστη ένταση στο μηχανισμό ομιλίας, συντονισμός αναπνοής και φώνησης.

Στο σχολείο οι εκπαιδευτικοί πώς μπορούν να παρέμβουν μαθησιακά στη θεραπευτική διαδικασία;

Είναι σημαντική η βοήθεια των εκπαιδευτικών όπου χρειάζεται ενισχύοντας τη διαφορετικότητα, την αποδοχή και την ασφάλεια στην τάξη. Έτσι ενθαρρύνεται η συμμετοχή και η επικοινωνία δεν μετατρέπεται σε αρνητική εμπειρία. Επίσης χρειάζεται να δίνει χρόνο στο παιδί να εκφραστεί και
να ολοκληρώσει τη σκέψη του. Ανάλογα με την περίπτωση μπορούν να χρησιμοποιηθούν τεχνικές όπως απλές ερωτήσεις, ανάγνωση σε ζευγάρια, να παίρνει το λόγο πρώτος ο μαθητής, για να μην έχει το άγχος της αναμονής.

Η θεραπευτική διαδικασία μπορεί να συνεχιστεί σπίτι; Πρότεινε μας ορισμένες δραστηριότητες που οι γονείς μπορούν να κάνουν με τα παιδιά τους.

Οι γονείς θα μπορούσαν να βοηθήσουν ακολουθώντας κάποιες συμβουλές όπως, να μιλάνε πιο αργά στο παιδί, να μη σχολιάζουν τον τρόπο που μιλάει, αλλά να τον αποδεχτούν δίνοντας χρόνο να απαντήσει και να ολοκληρώσει τη σκέψη του , ακούγοντας με προσοχή, να μη δείχνουν
αμήχανοι ή αγχωμένοι όταν το παιδί τραυλίζει, να κάνουν παύσεις όταν μιλούν και να μη κάνουν πολλές ερωτήσεις.

Πόσο διάστημα χρειάζεται μια θεραπευτική παρέμβαση και από τι εξαρτάται;

Εξαρτάται από το είδος και την ένταση των συμπτωμάτων αλλά και τις ιδιαιτερότητες του ατόμου που έχουμε απέναντι μας.

Το κόστος των συνεδριών είναι μεγάλο και από τι εξαρτάται;

Αυτό έχει να κάνει με το θεραπευτή ή το κέντρο που απευθύνεται το άτομο, αλλά και τη μέθοδο που μπορεί να χρησιμοποιεί ο κάθε ειδικός. Συνήθως υπάρχει προκαθορισμένο κόστος για τις περισσότερες λογοθεραπευτικές παρεμβάσεις.

Ο τραυλισμός μπορεί να παραμείνει και μετά το πέρας των συνεδριών ή να εμφανιστεί ξανά μετά από καιρό σε μεγαλύτερη ηλικία;

Όσο πιο έγκαιρα παρέμβουμε στο τραυλισμό τόσο καλύτερα αποτελέσματα μπορούμε να έχουμε, ώστε να μην παραμείνει ή να μην επανεμφανιστεί, αλλά ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις με την εκμάθηση τεχνικών το άτομο θα μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της καθημερινότητας του.

Παρατηρούμε πως την τελευταία δεκαετία έχουν αυξηθεί πολλά περιστατικά τραυλισμού και παρεμφερών διαταραχών, πού οφείλετε;

Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί πια είναι πιο ευαισθητοποιημένοι και ενημερωμένοι για τέτοια ζητήματα, αναγνωρίζουν ότι πρόκειται για μια διαταραχή, που όσο νωρίτερα παρέμβεις τόσο καλύτερα. Παλαιότερα θα περίμεναν απλώς να περάσει από μόνο του, από την άλλη είναι και οι
γρήγοροι ρυθμοί της κοινωνίας, το άγχος, η ένταση, που ενισχύουν την προδιάθεση σε τέτοιες διαταραχές.

Τι θα συμβούλευες του γονείς να κάνουν μόλις αντιληφθούν ότι κάτι δε πάει καλά με το λόγο του παιδιού του;

Αν αντιληφθούν κάτι τέτοιο καλό θα ήταν να απευθυνθούν σε έναν Λογοθεραπευτή για αξιολόγηση ή συμβουλευτική για το πώς να το χειριστούν και ανάλογα με την περίπτωση να παρέμβουν με θεραπευτικό πρόγραμμα ή να το παρακολουθούν. Η έγκαιρη παρέμβαση είναι πολύ σημαντική για
την εξέλιξη του τραυλισμού.

Σημαντική βήματα λοιπόν, που οφείλουμε να θυμόμαστε από την παγκόσμια ημέρα τραυλισμού είναι η αναγνώριση, η διάγνωση, η παρέμβαση και η υποστήριξη, αυτά οφείλουμε να κρατήσουμε και να μην διστάσουμε να απευθυνθούμε εγκαίρως στον λογοθεραπευτή, για όποια μας απορία ή ανησυχία για τον λόγο του παιδιού μας. Στη Nannuka, μπορείτε να βρείτε εξακριβωμένα προφίλ λογοθεραπευτών, όπου μπορείτε να επισκεφτείτε και να εμπιστευτείτε.

Ευχαριστούμε την Φένια Φραγκουδάκη για τις πολύτιμες κι επιστημονικά τεκμηριωμένες απαντήσεις της!!