Τι είναι ο ιός HIV και πώς μπορεί να μεταδοθεί;
Ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV) στοχεύει το ανοσοποιητικό σύστημα και αποδυναμώνει τo αμυντικό σύστημα του οργανισμού έναντι πολλών λοιμώξεων και ορισμένων τύπων καρκίνου που τα άτομα με υγιές ανοσοποιητικό σύστημα μπορούν να καταπολεμήσουν ευκολότερα. Καθώς ο ιός καταστρέφει και βλάπτει τη λειτουργία των κυττάρων του ανοσοποιητικού, τα μολυσμένα άτομα γίνονται σταδιακά ανοσοανεπαρκή. Το πιο προχωρημένο στάδιο της HIV λοίμωξης είναι το σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας (AIDS), το οποίο μπορεί να πάρει πολλά χρόνια για να αναπτυχθεί εάν δεν αντιμετωπιστεί, ανάλογα με το άτομο. Το AIDS ορίζεται από την ανάπτυξη ορισμένων καρκίνων, λοιμώξεων ή άλλων σοβαρών μακροπρόθεσμων κλινικών εκδηλώσεων. Μεταδίδεται μέσω της σεξουαλικής επαφής (πρωκτική, κολπική, στοματική) χωρίς προφυλακτικό ή από τη κοινή χρήση αιχμηρών αντικειμένων (ξυραφάκια, βελόνες, σύριγγες) με HIV οροθετικό άτομο καθώς και από HIV οροθετική έγκυο γυναίκα στο έμβρυο (κάθετη μετάδοση) και από τη μητέρα στο νεογνό κατά τη διάρκεια του τοκετού και του θηλασμού. Ο ιός δεν μεταδίδεται μέσω της καθημερινής κοινωνικής επαφής (χειραψία, αγκαλιά, φιλί στο μάγουλο), των κουνουπιών ή άλλων εντόμων, της από κοινού χρήσης οικιακών σκευών, του σάλιου, των δακρύων, του ιδρώτα, του αέρα ή του νερού.
Τρόποι προφύλαξης
- Επιλογή μόνιμου ερωτικού συντρόφου και χρήση ελαστικού προφυλακτικού σε όλες τις μορφές της ερωτικής πράξης (πρωκτική, κολπική, στοματική).
- Τήρηση κανόνων υγιεινής (αποφυγή κοινής χρήσης αντικειμένων που πιθανόν φέρουν υπολείμματα από αίμα, όπως οδοντόβουρτσες ή ξυραφάκια).
- Χρήση μέσων προφύλαξης από το υγειονομικό προσωπικό (γάντια, μάσκες κλπ.)
- Αποφυγή της από κοινού χρήσης αιχμηρών αντικειμένων μεταξύ χρηστών ναρκωτικών (σύριγγες, ξυραφάκια, βελόνες)
- Έγκαιρη εξέταση για την ανίχνευση άλλων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων.
- Έγκυρη πληροφόρηση του πληθυσμού αλλά και των κοινωνικών ομάδων που χαρακτηρίζονται ως ομάδες υψηλού κινδύνου.
Μια γυναίκα φορέας του HIV μπορεί να μείνει έγκυος;
Μια γυναίκα φορέας του HIV μπορεί να μείνει έγκυος, όμως, η λήψη αντιρετοϊκής θεραπείας το συντομότερο δυνατό μετά τη διάγνωση της λοίμωξης είναι απαραίτητη πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού ώστε τα επίπεδα του HIV να διατηρηθούν χαμηλά στο σώμα της γυναίκας, να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού στο έμβρυο μέσω του πλακούντα και στον σύντροφο της μέσω της σεξουαλικής επαφής. Η συνέχιση της αντιρετροϊκής θεραπείας συστήνεται όχι μόνο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά εφόρου ζωής. Όσες γυναίκες λαμβάνουν ήδη αντιρετροϊκή θεραπεία, συνεχίζουν τη λήψη κανονικά.
Υπάρχουν επιδράσεις του HIV στην υγεία της μητέρας & του μωρού;
Σε περίπτωση μη λήψης αγωγής τρία είναι τα κύρια στάδια της λοίμωξης από HIV: η οξεία λοίμωξη, η κλινική λανθάνουσα φάση και το AIDS. Πολλά άτομα αναπτύσσουν ένα σύνδρομο παρόμοιο με γρίπη ή με λοιμώδη μονοπυρήνωση 2- 4 εβδομάδες μετά την έκθεσή τους στον ιό, ενώ άλλα άτομα δεν έχουν κάποια αξιοσημείωτα συμπτώματα. To 40-90% των περιπτώσεων παρουσιάζονται συμπτώματα που συνηθέστατα περιλαμβάνουν: πυρετό, διογκωμένους και ευαίσθητους (με πόνο) λεμφαδένες, φλεγμονή στο λαιμό (φαρυγγίτιδα, οισοφαγίτιδα), εξάνθημα στο δέρμα, πονοκέφαλο και έλκη (πληγές) στο στόμα και τα γεννητικά όργανα.
Δεν σημαίνει βέβαια ότι όποιος παρουσιάσει συμπτώματα θα παρουσιάσει όλα αυτά μαζί. Μπορεί να έχει μόνο ένα από αυτά ή κάποια από αυτά. Μετά από τα αρχικά συμπτώματα της οξείας φάσης η HIV λοίμωξη μπαίνει σε ένα στάδιο που ονομάζεται κλινική λανθάνουσα περίοδος ή ασυμπτωματική HIV λοίμωξη ή χρόνια HIV λοίμωξη. Χωρίς αντιρετροϊκή αγωγή το δεύτερο αυτό στάδιο διαρκεί κατά μέσο όρο 8 χρόνια, όμως μπορεί να κυμανθεί από 3 χρόνια έως και περισσότερα από 20. Ενώ τυπικά σε αυτή τη φάση δεν υπάρχουν συμπτώματα ή υπάρχουν ελάχιστα, κατά το τέλος αυτής της περιόδου πολλά άτομα αναπτύσσουν πυρετό, απώλεια βάρους, γαστρεντερικά συμπτώματα και πόνο στους μύες. Ένα ποσοστό 50-70% των ατόμων αναπτύσσουν επίσης επίμονη γενικευμένη λεμφαδενοπάθεια με διογκωμένους αλλά χωρίς πόνο λεμφαδένες που εμφανίζονται σε δύο διαφορετικές περιοχές του σώματος και για περισσότερο από 3-6 μήνες, χωρίς να μπορεί να βρεθεί κάποια άλλη αιτία για την παρουσία τους. Ορίζεται ότι κάποιος έχει αναπτύξει AIDS είτε όταν τα CD4 κύτταρά του είναι σε αριθμό λιγότερα από 200/μL (μικρολίτρο) αίματος, είτε όταν εκδηλωθεί η παρουσία συγκεκριμένων νόσων που συσχετίζονται με την προχωρημένη HIV λοίμωξη.
Περίπου οι μισοί από τους ανθρώπους που έχουν μολυνθεί με HIV θα αναπτύξουν AIDS σε 10 χρόνια αν δεν λάβουν θεραπεία. Οι πιο κοινές αρχικές καταστάσεις που σημαίνουν συναγερμό για την εμφάνιση
AIDS είναι η πνευμονία από πνευμονοκύστη (PCP) σε ποσοστό 40%, το σύνδρομο απίσχνασης (αδυνατίσματος) από HIV και η οισοφαγική καντιντίαση (μυκητίαση από το μύκητα candida). Άλλες κοινές εκδηλώσεις AIDS περιλαμβάνουν τις υποτροπιάζουσες λοιμώξεις του αναπνευστικού (όπως η πνευμονία).
Τι αλλάζει στη διαδικασία του τοκετού αν μια έγκυος είναι οροθετική;
Συνήθως, ενθαρρύνεται ο προγραμματισμός κολπικού τοκετού στις HIV οροθετικές γυναίκες οι οποίες λαμβάνουν αγωγή και το ιικό φορτίο στο αίμα τους δεν ανιχνεύεται, εκτός αν συντρέχουν άλλοι λόγοι ώστε η καισαρική τομή να αποτελεί ασφαλέστερο τρόπο γέννησης για το νεογνό.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να οργανώνεται ένα πλάνο για τον τοκετό ανάλογα με τα επίπεδα του ιικού φορτίου στο αίμα της εγκύου, μαζί με τον γυναικολόγο και τη μαία με στόχο τη μείωση του κινδύνου έκθεσης του νεογνού σε μολυσμένο με HIV αίμα ή βιολογικά υγρά της μητέρας. Σε εγκύους που δεν λαμβάνουν αντιρετροϊκή αγωγή ή διαγιγνώσκονται με HIV κατά τη διάρκεια του τοκετού θα πρέπει να γίνεται καισαρική τομή.
Μπορούμε να μειώσουμε τις πιθανότητες μετάδοσης του ιού από την μητέρα στο έμβρυο;
Σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος στην κύηση παρότι η μητέρα είναι οροθετική, μπορεί το μωρό της να είναι HIV (-). Ωστόσο, σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού συστήνεται η λήψη αντιρετροϊκής θεραπείας κατά τη διάρκεια της κύησης, του τοκετού και του θηλασμού η οποία συμβάλλει στην πρόληψη της μετάδοσης του HIV στο νεογνό. Μετά τη γέννηση, τα μωρά HIV (+) μητέρων πρέπει να λαμβάνουν προφυλακτική αντιρετροϊκή αγωγή για 6 εβδομάδες.
Η οροθετική γυναίκα ακολουθεί και άλλες εξετάσεις κατά τη διάρκεια της κύησης;
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οι γυναίκες θα πρέπει να υποβάλλονται σε ελέγχους και για άλλα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (όπως είναι η ηπατίτιδα Β, ηπατίτιδα C, σύφιλη, χλαμύδια, γονόρροια & βλεννόρροια).
Υπάρχουν επιπλέον κίνδυνοι για μια γυναίκα φορέα που θα υποβληθεί σε καισαρική τομή;
Το ανοσοποιητικό σύστημα μιας γυναίκας φορέα του ιού HIV, ανάλογα με τα επίπεδα των λεμφοκυττάρων στο αίμα της, είναι εξασθενημένο και αυτό αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων μετά το χειρουργείο. Απαιτείται σωστή μετεγχειρητική παρακολούθηση και χορήγηση κατάλληλων
φαρμακευτικών σκευασμάτων από το θεράποντα ιατρό.
Πώς γνωρίζουμε, αν ο ιός μεταδόθηκε στο μωρό;
Τα νεογνά HIV θετικών μητέρων θα πρέπει να ελέγχονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα τους πρώτους μήνες της ζωής τους. Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, η μέτρηση ιικού φορτίου στη γέννηση, πρέπει να πραγματοποιείται σε νεογνά με αυξημένο κίνδυνο περιγεννητικής μετάδοσης, όπως σε περιπτώσεις γυναικών που δεν επιτεύχθηκε ιϊκή καταστολή κατά τη διάρκεια της κύησης ή διαγνώστηκαν κατά τη διάρκεια του τοκετού.
Μετά τη γέννηση του νεογνού, χορηγείται φαρμακευτική αγωγή για τον HIV, συνήθως για περίπου 4 εβδομάδες, για να μειωθεί η ανάπτυξη του HIV. Το μωρό θα εξεταστεί για HIV εντός 48 ωρών από τη γέννηση. Συνήθως θα επανεξεταστούν στις 6 και 12 εβδομάδες. Χρειάζεται επίσης μια τελική εξέταση όταν το μωρό είναι 18 μηνών. Εάν επιλέξετε να θηλάσετε, το μωρό σας θα ελέγχεται πιο συχνά.
Θηλασμός
Περίπου το 15% των νεογνών HIV οροθετικών μητέρων θα μολυνθούν με τον HIV, αν θηλάζουν για χρονικό διάστημα 24 μηνών ή μεγαλύτερο. Ο κίνδυνος μετάδοσης εξαρτάται από το αν η μητέρα θηλάζει αποκλειστικά – τη διάρκεια του θηλασμού – την κατάσταση του μαστού της μητέρας – τη διατροφή και το ανοσοποιητικό σύστημα της μητέρας. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος αν η μητέρα μολύνθηκε κατά το διάστημα που θήλαζε. Η λήψη αντιρετροϊκής αγωγής μειώνει το ποσοστό του HIV στο μητρικό γάλα, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού μέσω του θηλασμού. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν συστήνεται ο θηλασμός σε βρέφη οροθετικών μητέρων. Στις περιπτώσεις που η οροθετική μητέρα με αρνητικό ιικό φορτίο επιθυμεί να θηλάσει, θα πρέπει να ενημερώνεται αναλυτικά από τον ειδικό λοιμωξιολόγο για τους πιθανούς κινδύνους μετάδοσης του ιού στο βρέφος.
