Από την παιδαγωγό Καλλιόπη Διδασκάλου
Η πειθαρχία των παιδιών αποτελεί σημαντικό μέσο διαπαιδαγώγησης τόσο από τα πρώτα χρόνια ζωής ενός παιδιού, όσο και κατά την διάρκεια της εφηβείας του έχοντας τις ρίζες της στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των παιδιών και αποσκοπεί στη δημιουργία ενός μη-βίαιου περιβάλλοντος, όπου οι γονείς δεν χρησιμοποιούν σωματική ή ψυχολογική μέθοδο για την επίλυση των διαφορών ή για να επιβάλλουν τον σεβασμό.
Η πειθαρχία διαφέρει από τη σωματική τιμωρία διότι σχετίζεται κυρίως με την εκπαίδευση. Στόχος της πειθαρχίας είναι να βοηθήσει το παιδί να κάνει τις σωστές επιλογές με τα κατάλληλα εργαλεία. Μόλις το καταφέρει αυτό σταδιακά και σταθερά, όλες οι δράσεις του θα έχουν αποκτήσει αυτοέλεγχο και υπευθυνότητα. Τα παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς κατάλληλη πειθαρχία διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για την εμφάνιση συμπεριφορικών και συναισθηματικών προβλημάτων.
Η κατάλληλη μέθοδος αυτής δεν είναι μια και μοναδική αλλά ποικίλει, κυρίως, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, τον τύπο του γονέα και τη σοβαρότητα της πράξης. Κάποιες από αυτές είναι η θετική ή αρνητική ενίσχυση, η καθοδήγηση, η συζήτηση με τους γονείς για τους λόγους και τις αιτίες καθώς και η επίγνωση των συνεπειών μιας πράξης. Όλες οι παραπάνω στρατηγικές εκπαιδεύουν τα παιδιά να σκεφτούν την ανάρμοστη συμπεριφορά και τις συνέπειες μιας πράξης όπως επίσης και τις πιθανές λύσεις σε κάθε πρόβλημα.
Άλλο πειθαρχία, άλλο τιμωρία
Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, ότι η πειθαρχία αποτελεί εργαλείο στα χέρια των γονέων που έχει διδακτικό χαρακτήρα διότι μαθαίνει τα παιδιά να σκέφτονται, να κατανοούν τους λόγους αποτροπής μιας πράξης, να προσαρμόζουν την συμπεριφορά τους και να αλλάζουν, αποκτώντας ενσυναίσθηση. Άλλωστε, η χρήση σωματικής τιμωρίας δεν αποτελεί ένδειξη παιδαγωγικής αντιμετώπισης του προβλήματος που θα επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η διαφορά πειθαρχίας και τιμωρίας είναι ότι η πρώτη βοηθάει το παιδί να αντιληφθεί τους λόγους προτροπής ή αποτροπής μιας πράξης. Αντιθέτως, η τιμωρία ανασύρει αισθήματα ταπείνωσης, εκφοβισμού και αποτρέπει πλήρως μια πράξη χωρίς να είναι σε θέση το παιδί να κατανοήσει γιατί συμβαίνει αυτό.
Καλύτερες πρακτικές για την καλλιέργεια μιας αποτελεσματικής πειθαρχίας
Οι καλύτερες πρακτικές που συντελούν στην καλλιέργεια μιας αποτελεσματικής πειθαρχίας είναι κατ’ αρχήν να ψάξουμε τις αιτίες της συμπεριφοράς ενός παιδιού. Η εκδήλωση μιας συμπεριφοράς σχεδόν πάντοτε μας κρούει τον κώδωνα. Μιλώντας με το παιδί θα καταλάβουμε γιατί δείχνει αυτήν την συμπεριφορά, τι το ενοχλεί και πώς μπορούμε να το διορθώσουμε.
Πολλές φορές αυτή η συμπεριφορά θα συνοδευτεί από ανεξήγητα ξεσπάσματα- φωνές, βρισιές, αγενή σχόλια. Εμείς εκεί οφείλουμε να αγνοήσουμε αυτά τα ξεσπάσματα και να μην χάσουμε την ψυχραιμία μας μέχρι να ηρεμήσει. Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε, είναι πως εμείς θα μάθουμε στο παιδί μας τι σημαίνει αυτοέλεγχος, σεβασμός και συνέπεια! Η σταθερότητα στις αποφάσεις αποτελεί κύρια βασική ενέργεια για την επιτυχία της συμμόρφωσης και την επιβολή της πειθαρχίας.
Άκρως χρήσιμο θα ήταν και να επιβραβεύουμε την καλή συμπεριφορά του παιδιού. Αλλά πάντα με συγκεκριμένα επιχειρήματα. Δεν αρκούμαστε σε μονολεκτικές απαντήσεις αλλά φροντίζουμε να είμαστε συγκεκριμένοι: «Μπράβο που κατάφερες να φέρεις καλούς βαθμούς» ή «Πολύ χαίρομαι που δεν τσακώνεσαι με τους συμμαθητές σου».
Επίσης, δεν ξεχνάμε πως εμείς είμαστε το πρότυπο συμπεριφοράς του παιδιού μας. Ας φροντίσουμε λοιπόν να είμαστε καλά παραδείγματα προς μίμηση και να μην κάνουμε εμείς πράγματα που απαγορεύουμε στο παιδί, τηρώντας την ίδια στάση ως γονείς απέναντι στο παιδί χωρίς να παρεκκλίνει ο ένας απ’ τους δύο. Τα παιδιά χρειάζονται όρια και καθοδήγηση για την ασφάλειά τους και την ανάπτυξη των δικών τους αξιών. Ο γονέας είναι εκείνος που θα αποτελέσει το πρόσωπο-κλειδί για την επιβολή της πειθαρχίας έχοντας καταλάβει πως δεν οδηγούμαστε πουθενά κάνοντας χρήση συναισθηματικών και σωματικών απειλών.
Βρείτε παιδαγωγούς που έχουν τα εφόδια να σας βοηθήσουν στο μεγάλωμα των παιδιών ακολουθώντας τη δική σας γραμμή στη διαπαιδαγώγηση και τη δημιουργία ορίων.
Διαβάστε επίσης: Γονείς και διαχείριση άγχους: 21 συνήθειες που κάνουν θαύματα!
Παιδί με αυτοπεποίθηση: 20 θετικές φράσεις που την καλλιεργούν!
Οι συμπεριφορές των παιδιών μέσα από τη γλώσσα του σώματός τους.
Η “αποτυχία” ως ευκαιρία για το μεγάλωμα αυτόνομων παιδιών!
5 φράσεις που δεν πρέπει να λέμε στα παιδιά (+πώς να τους μιλήσουμε θετικά)!
Διαχείριση παιδικού θυμού: συμβουλές για γονείς και παιδαγωγούς.
H πειθαρχία δεν πρέπει να βασίζεται στην τιμωρία ή στον φόβο της τιμωρίας, αλλά να είναι συνειδητή. Είναι αναγκαίο τα παιδιά να υπακούν σε συγκεκριμένους κανόνες με τη θέλησή τους, κατανοώντας τους λόγους για τους οποίους πρέπει να γίνει αυτό. Με άλλα λόγια, δηλαδή, να έχουν αυτοέλεγχο. Αυτό, φυσικά, είναι το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας που απαιτεί χρόνο και πρέπει να αρχίζει από νωρίς, δηλ. όταν τα παιδιά είναι μικρά. Ο σεβασμός, η κατανόηση και η επικοινωνία μεταξύ γονιών και παιδιών θέτουν τις βάσεις για να ακούν τα παιδιά και να εφαρμόζουν τους κανόνες. Για να επιτευχθεί αυτό, απαραίτητη προϋπόθεση είναι οι γονείς να ασχολούνται με τα παιδιά, να δημιουργούν και να διασκεδάζουν μαζί τους, να τους δείχνουν εμπιστοσύνη και να επαινούν τις θετικές συμπεριφορές τους, επισημαίνοντας, συγχρόνως, τις αρνητικές και εξηγώντας στα παιδιά τους λόγους που είναι αρνητικές. Επίσης, γνωρίζοντας ότι τα παιδιά συνήθως μιμούνται συμπεριφορές, θα πρέπει να αποτελούν θετικά πρότυπα γι αυτά.