Οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν ένα συχνό φαινόμενο στις μέρες μας, είναι μια γνωστή σε όλους μας και συνηθισμένη κατάσταση η οποία επηρεάζει περίπου 1 στους 10 μαθητές. Εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και τη χρήση ικανοτήτων της ακρόασης, της ομιλίας, της ανάγνωσης, της γραφής, του συλλογισμού και των μαθηματικών ικανοτήτων. Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς, δηλαδή από τη γέννησή του ατόμου και θα το συνοδεύουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Ακούγοντας τον όρο ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, μας έρχονται στο μυαλό οι πιθανές δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζει ένα παιδί. Αλήθεια όμως, πως φαίνεται η ζωή μέσα από τα μάτια ενός παιδιού που αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες; Τι συναισθήματα το κατακλύζουν όταν έρχεται αντιμέτωπο με τις δυσκολίες του, αλλά και με τις αντιδράσεις των υπολοίπων;
Δυσλεξία
Ένα παιδί με δυσλεξία παρουσιάζει δυσκολίες κυρίως στην επεξεργασία γραπτού λόγου, συλλαβική ανάγνωση με αργό ρυθμό, παραλείπει γράμματα ή λέξεις, αντικαθιστά γράμματα ή λέξεις, κάνει ορθογραφικά λάθη και στα γραπτά του απουσιάζουν τα σημεία στίξης.
Γενικότερα, το παιδί με δυσλεξία μπερδεύει τις λέξεις στο μυαλό του, επικεντρώνεται καλύτερα σε μη λεκτικά σημεία. Συνήθως συνθέτει μια γενική εικόνα των όσων συμβαίνουν, χωρίς να κατανοεί σε βάθος όλες τις διαστάσεις.
Αν θέλετε να μπείτε στη θέση ενός παιδιού που αντιμετωπίζει δυσλεξία, προσπαθήστε να κάνετε μια συζήτηση παραλείποντας λέξεις που περιλαμβάνουν ένα ή δύο γράμματα του αλφαβήτου. Προσπαθήστε για παράδειγμα να μιλήσετε χωρίς να χρησιμοποιήσετε λέξεις που περιέχουν τα γράμματα “κ” ή “ρ”. Το νιώθετε ότι μιλάτε με κάπως περίεργο τρόπο;
Διαβάστε δυνατά μια πινακίδα, αλλάζοντας ή αντικαθιστώντας ένα γράμμα με κάποιο άλλο.
Ποια είναι η αντίδραση του ακροατή σας; Το δυσλεκτικό παιδί εκείνη τη στιγμή νιώθει αφόρητη πίεση προσπαθώντας να καταλάβει που είναι το λάθος του.
Δυσαριθμησία
Aναφέρεται στην δυσκολία εκμάθησης των μαθηματικών εννοιών και δεξιοτήτων. Διεργασίες όπως η ανάκληση ενός αριθμού τηλεφώνου ή αριθμού διεύθυνσης, μπορούν να γίνουν για το παιδί που αντιμετωπίζει δυσκολίες μια ιδιαίτερη πρόκληση. Οι γονείς ή οι δάσκαλοι θα παραπονεθούν ότι ο μαθητής έχει δυσκολία στο να πραγματοποιεί πράξεις μαθηματικών. Επίσης, ακόμη κι όταν τις πραγματοποιεί χρησιμοποιώντας τη σωστή μεθοδολογία και φτάνοντας στο σωστό αποτέλεσμα ωστόσο τις διεκπεραιώνει μηχανικά και δεν έχει σιγουριά και αυτοπεποίθηση.
Με το παρακάτω παράδειγμα θα κατανοήσετε το γιατί.
Μπορείτε να συμπληρώσετε σωστά μια επιταγή;
Γράψτε πρώτα τα στοιχεία σας σε μια επιταγή για ένα μεγάλο ποσό. Στη συνέχεια φροντίστε να γράψετε άλλο ποσό αριθμητικά κι άλλο ολογράφως (για παράδειγμα, βάλτε αριθμητικώς το ποσό 636, 37ευρώ και ολογράφως γράψτε εννιακόσια τριάντα έξι ευρώ και εβδομήντα τρία λεπτά). Μετά, πηγαίνετε στην τράπεζα και δοκιμάστε να εξαργυρώσετε αυτήν την επιταγή. Αφού προηγηθεί το ξάφνιασμα του ταμία, η σύγχυση και η συζήτηση που θα προκύψει εξαιτίας της διαφοράς δύο ποσών, ζητήστε του να σας διαβάσει ένα προς ένα τα ψηφία του ποσού που εμφανίζεται στην επιταγή αριθμητικά.
Πώς σας έκανε να αισθανθείτε η αντίδραση του ταμία;
Μήπως σας αντιμετωπίζει σαν κομπιναδόρο;
Το άτομο εκείνη τη στιγμή βιώνει έντονα την αγωνία και την ματαίωση και αυτή η κατάσταση είναι συνηθισμένη με τις συναλλαγές των ατόμων που αντιμετωπίζουν δυσαριθμησία.
Δυσγραφία
Το παιδί γράφει με δυσανάγνωστα γράμματα, που δεν είναι ομοιόμορφα, δεν ακουμπάνε σωστά πάνω στην γραμμή
και κολλάει τις λέξεις μεταξυ τους. Τα άτομα με δυσγραφία δηλαδή αντιμετωπίζουν δυσκολία στο να μετατρέπουν τις σκέψεις τους σε
λέξεις στον γραπτό λόγο. Για τα παιδιά ή τους ενήλικους που έχουν αυτού του είδους την δυσκολία η προσπάθεια να γράψουν μία έκθεση αποτελεί πολύ επίπονη διαδικασία και μπορεί να δυσκολεύονται σε μεγάλο βαθμό στο να σχηματίσουν σωστές (με βάση τους κανόνες γραμματικής) προτάσεις ή παραγράφους.
Για να καταλάβετε την αίσθηση ματαίωσης που έχει ένα παιδί που αντιμετωπίζει δυσγραφία, όταν προσπαθεί να γράψει, προσπαθήστε να γράψετε με το χέρι που δε σας βολεύει, αν για παράδειγμα είστε δεξιόχειρας, προσπαθήστε να γράψετε με το αριστερό.
Ποιες είναι οι αντιδράσεις των φίλων σας όταν θα προσπαθούν να καταλάβουν τι ακριβώς έχετε γράψει;
Η τσαπατσούλικη γραφή και η κακογραφία είναι χαρακτηριστικό των παιδιών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.
Δυσορθογραφία
Είναι η δυσκολία στην εφαρμογή της σωστής ορθογραφίας των λέξεων, στην τήρηση των γραμματικών κανόνων και υπάρχει ελλιπή φωνολογική επεξεργασία. Οι μαθητές, από την πρώτη κιόλας δημοτικού, μαθαίνουν τους κανόνες ορθογραφίας. Ωστόσο, όσο περνούν τα χρόνια όλο και περισσότερα παιδιά δυσκολεύονται να ακολουθήσουν και να εφαρμόσουν αυτούς τους κανόνες, παρ’ ότι τους έχουν διδαχθεί και φαίνεται να τους γνωρίζουν.
Για να σας βοηθήσουμε να καταλάβετε τις δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν από την αδυναμία σωστής ορθογραφίας των λέξεων, φανταστείτε ότι δεν ξέρετε πώς γράφεται ένα κοινό όνομα, όπως το Γιάννης ή Μαρία. Μετά, προσπαθήστε να βρείτε το όνομα αυτό γραμμένο κάπου για να δείτε πως ακριβώς γράφεται, χωρίς τη χρήση του διαδικτύου. Τα λεξικά συνήθως δεν αναφέρουν κύρια ονόματα και πρέπει να ανατρέξετε κάπου αλλού. Συνεχίστε να ψάχνετε μέχρι να εντοπίσετε αυτό που θέλετε. Όταν ολοκληρώσετε τη διαδικασία, προσπαθήστε το ίδιο με ένα πιο δύσκολο όνομα, όπως Διομήδης ή Κλυταιμνήστρα. Θα εκπλαγείτε από το χρόνο που χρειάζεται κανείς για να εντοπίσει τη σωστή γραφή ενός ονόματος. Στο παραπάνω challenge προσθέστε και τον χρονικό περιορισμό, πρέπει να βρείτε την ορθογραφία του ονόματος σε 5 λεπτά.
Η διαδικασία αυτή είναι εκείνη που πρέπει να επαναλαμβάνει ένα παιδί που αντιμετωπίζει δυσορθογραφία κάθε φορά που πρέπει να κάνει τις ασκήσεις ορθογραφίας.
Αυτά ήταν κάποια από τα εκατοντάδες παραδείγματα που υπάρχουν για ένα παιδί, αλλά και ενήλικα που αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες. Τώρα που μπήκαμε για λίγο στη θέση τους, μπορούμε να είμαστε πιο φιλικοί μαζί τους την επόμενη φορά που θα συναντηθούμε.
Το μυστικό για να γίνει ο κόσμος τους καλύτερος είναι ο σεβασμός. Και ας μη ξεχνάμε πως το να κάνει κάποιος λάθη, είναι μέρος του να είναι άνθρωπος!
Ευχαριστούμε ιδιαίτερα την κα. Μαρία Γκουγκούμη, για το κείμενό της!
Η κα. Γκουγκούμη είναι ειδική Παιδαγωγός, Δημιουργός ψηφιακής πλατφόρμας www.special-learners.gr
