«Να το στείλω το παιδί μου στους παππούδες το καλοκαίρι;»
Ερωτήματα και απαντήσεις για τη σχέση παιδιού και παππούδων το καλοκαίρι
Μια ερώτηση που επιστρέφει κάθε Ιούλιο, φορτωμένη με αμφιβολία, φροντίδα, τύψεις και… αγάπη.
«Θα χαλάσει η ρουτίνα του παιδιού…»
«Του κάνουν όλα τα χατίρια οι παππούδες…»
«Τρώει ό,τι θέλει, δεν κοιμάται σωστά, δεν ακούει…»
Κι όμως — κάθε φορά απαντώ όχι με οδηγίες, αλλά με καρδιά:
Ναι. Να το στείλετε στους παππούδες το καλοκαίρι.
Γιατί αυτό το «ξεχείλωμα» της ρουτίνας, ίσως είναι ακριβώς αυτό που έχει ανάγκη η ψυχή του παιδιού.
Γιατί, όσο απαραίτητα είναι τα όρια για την υγιή ανάπτυξη, άλλο τόσο ζωτικής σημασίας είναι και τα μαλακά σημεία της παιδικής ηλικίας. Εκείνα που γράφονται στο σώμα και στον νου σαν καλοκαίρια. Σαν ανάσες. Σαν μυρωδιές.
Οι παππούδες δεν «κρατάνε» απλώς το παιδί — Ο ρόλος τους στην ψυχολογία του παιδιού
Οι παππούδες και οι γιαγιάδες δεν είναι απλώς υποστηρικτικοί φροντιστές. Είναι συναισθηματικοί πυλώνες για το παιδί.
Είναι αυτοί που:
- Δίνουν χωρίς να μετρούν.
- Αγαπούν χωρίς να απαιτούν.
- Ακούν χωρίς να καθοδηγούν.
Η συναισθηματική ασφάλεια που προσφέρουν στην ανάπτυξη του παιδιού είναι καθοριστική.
Έρευνες στην αναπτυξιακή ψυχολογία (Kennedy & Kennedy, 2004· Dunifon, 2013) δείχνουν ότι η ύπαρξη σταθερών, ζεστών δευτερευόντων δεσμών ενισχύει:
- την αυτορρύθμιση του παιδιού,
- την ανθεκτικότητα σε προκλήσεις της ζωής,
- και τη μακροχρόνια ψυχοκοινωνική ευημερία του παιδιού.
Αγάπη άνευ όρων – και τα οφέλη της στη σχέση παππού-εγγονιού
Η σχέση παππού-γιαγιάς και εγγονιού λειτουργεί σαν ένα συναισθηματικό δίχτυ ασφαλείας για το παιδί.
Προσφέρει αποδοχή όχι με όρους, αλλά με παρουσία. Το παιδί δεν αγαπιέται επειδή συμμορφώνεται. Αγαπιέται επειδή υπάρχει.
Μελέτη του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης (Silverstein & Ruiz, 2006) έδειξε ότι τα παιδιά με ισχυρούς δεσμούς με τους παππούδες τους:
- Παρουσιάζουν μειωμένο άγχος αποχωρισμού,
- Δείχνουν αυξημένη συναισθηματική ωριμότητα,
- Αναπτύσσουν μεγαλύτερη ενσυναίσθηση και θετική κοινωνική συμπεριφορά,
- Έχουν μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καταθλιπτικών συμπτωμάτων στην παιδική και εφηβική ηλικία.
«Μα τους κάνουν όλα τα χατίρια…» — Η σημασία της «θεραπευτικής κακομάθησης» στην παιδική ηλικία
- Ίσως.
- Ίσως πάρουν παραπάνω παγωτά.
- Ίσως αργήσουν να κοιμηθούν ή ξεχάσουν τη ρουτίνα.
Και λοιπόν;
Αυτό που μένει δεν είναι ένα έξτρα γλυκό.
Είναι η εμπειρία ότι υπήρξαν κάπου όπου έγιναν αποδεκτά όπως είναι.
Ότι είχαν την ευκαιρία να ξεκουραστούν από τα “πρέπει”, τις επιδόσεις και τα συστήματα.
Ότι κάποιος γέλασε μαζί τους, τα αγκάλιασε χωρίς όρους.
Και ξέρεις τι λέει και η επιστήμη;
Όταν ένα παιδί στερείται «θεραπευτικής κακομάθησης» στην παιδική ηλικία, συχνά την αναζητά δια βίου σε λάθος ανθρώπους.
(βλ. θεωρία των διαγενεακών σχέσεων – Bowen, 1978)
Άρα, μια σταγόνα γλυκιάς “παραχώρησης” σε ασφαλές και στοργικό περιβάλλον δεν είναι κακομάθηση.
Είναι πρόληψη. Είναι προστασία. Είναι θεραπευτική εμπειρία για την ψυχολογική υγεία του παιδιού.
Τι αποκομίζει τελικά το παιδί από τη σχέση με τους παππούδες;
- Μνήμες με γεύση και αίσθηση ασφάλειας.
- Αίσθηση συνέχειας στο οικογενειακό περιβάλλον.
- Αίσθηση ανήκειν στην οικογένεια και την κοινωνία.
- Ταυτότητα: από πού έρχεται, ποιοι είναι οι άνθρωποί του.
Αυτές οι εμπειρίες δεν είναι εξωσχολικές δραστηριότητες. Είναι το υλικό της προσωπικότητας.
Είναι ψυχική θρέψη. Είναι αυτό που στη σύγχρονη αναπτυξιακή ψυχολογία ονομάζουμε co-regulation through emotional presence: η συναισθηματική ρύθμιση μέσω της ασφαλούς σχέσης.
Η θεωρία του δεσμού: Μια αγκαλιά που δεν ζητά αντάλλαγμα
Σύμφωνα με τη Θεωρία του Δεσμού (Bowlby, Ainsworth), η πολυπλοκότητα και η πληθωρικότητα των ασφαλών δεσμών είναι το θεμέλιο της ψυχικής σταθερότητας του παιδιού.
Οι παππούδες προσφέρουν ακριβώς αυτό:
- Συνέπεια
- Προβλεψιμότητα
- Άδολη στοργή
Σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει, εκείνοι μένουν. Είναι το σημείο αναφοράς για το παιδί και την οικογένεια.
Και για εμάς, τους γονείς… — Η αξία της εμπιστοσύνης και της στήριξης από τους παππούδες
Ας το πούμε κι αυτό — με ειλικρίνεια:
Η απόφαση να εμπιστευτούμε το παιδί στους παππούδες δεν σημαίνει παραίτηση.
Δεν είναι ένδειξη αδυναμίας.
Είναι μια συνειδητή, σοφή μοιρασιά του γονεϊκού ρόλου.
Και είναι και για εμάς:
- μια παύση,
- μια ανάσα,
- ένας επαναπροσδιορισμός της σχέσης μας με το παιδί και με τον εαυτό μας.
Και μεγαλώνοντας, τι θα μείνει; — Οι πολύτιμες αναμνήσεις από τα καλοκαίρια με τους παππούδες
Όχι οι πατάτες.
Όχι η αυστηρότητα.
Ούτε τα “πρέπει” και τα “ευχαριστώ”.
Θα μείνει:
- η μυρωδιά του καφέ,
- το χέρι του παππού,
- η φωνή της γιαγιάς,
- το καρπούζι με τη φλούδα που χώναμε το πρόσωπο γελώντας,
- τα μπάνια,
- τα γέλια,
- η ελευθερία,
- η ασφάλεια.
Τα καλοκαίρια τους.
Σας τα αφήνουμε, λοιπόν, να τα ζήσουν όπως τους αξίζει.
Με αληθινή “κακομάθηση”. Με ψυχή.
Κι όσο κι αν μεγαλώσουν…
Εκείνοι — πάντα εκεί.
Της Γεωργία Βλάσση, BSc
Ειδική Παιδαγωγός | Β. Εργοθεραπείας
SOS Feeding Therapist | Νοσηλευτική Προσέγγιση στην Ειδική Αγωγή
Υποστηρικτική Παρέμβαση σε Παιδιά με Νευροαναπτυξιακές Δυσκολίες
